De Hartelborgt

Projectgroep De Hartelborgt

Rijks justitiële jeugdinrichting “ de Hartelborgt” is de naam van de jeugdgevangenis in

Spijkenisse voor jongens van 12 tot en met 24 jaar. Projectgroep De Hartelborgt is een

project van Vrede voor de Stad waarbij vrijwilligers gedetineerde jongeren bezoeken.

Doel van dit project

Het doel van dit project is een vertrouwensband opbouwen met de jongens. Veel jongens zijn teleurgesteld in relaties. Ze

vinden het ook moeilijk om sociale contacten te onderhouden. De vrijwilligers laten de jongens zien, dat de samenleving ze

beslist niet vergeten is, dat er mensen zijn die zonder tegenprestatie naar ze omzien.

Inhoud project

De vrijwilligers bezoeken de jongens iedere tweede woensdag van de maand van 19.00 tot 20.30 uur. Met teams twee

vrijwilligers wordt een leefgroep bezocht. Een leefgroep bestaat meestal uit tien tot twaalf jongens. De vrijwilligers doen die

avond een spelletje met de jongens of maken gewoon een praatje. De ervaringen zijn meestal positief en de meeste

jongens vinden het ook erg leuk en bijzonder dat vrijwilligers hen komen bezoeken.

Incidenteel kunnen de vrijwilligers ook andere activiteiten verrichten zoals ondersteunen bij cursussen.

Veel gestelde vragen

Wat is de Hartelborgt voor een inrichting?

De Hartelborgt in Spijkenisse is een “Rijks justitiële jeugdinrichting”. Een jeugdgevangenis noemen ze dat ook wel. Op de

site van de Hartelborgt wordt de missie beschreven: “De Hartelborgt wil een bijdrage leveren aan de veiligheid van de

samenleving door een doeltreffende tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen. Straf op zich is

onvoldoende om terugval in delictgedrag te voorkomen. Het verblijf in De Hartelborgt moet worden gezien als een

herkansing. We willen verandering in het gedrag teweegbrengen, waardoor de jongere zich in zijn verdere leven op

aanvaardbare wijze in onze samenleving kan handhaven.”

Wie verblijven er in de Hartelborgt?

De jongeren die in onze jeugdinrichting terechtkomen zijn over het algemeen maatschappelijk kwetsbaar. Eerdere en

andere mogelijkheden binnen de jeugdzorg en het strafrecht hebben bij hen niet voldoende gewerkt. De jongeren hebben

vaak ernstige gedragsproblemen. De jongeren die binnen de Hartelborgt verblijven hebben altijd te maken gehad met de

politie en justitie. Ze verblijven in de Hartelborgt omdat ze verdacht worden van of veroordeeld zijn voor het plegen van een

delict.

De groepen

De leeftijd van de jongens varieert van 12-24 jaar. De jongens wonen daar in leefgroepen. Een leefgroep bestaat uit 10-12

jongens. Er zijn ook leefgroepen waar maar maximaal 6 jongens zitten. Dat zijn bijvoorbeeld de inkomstengroepen. Dat zijn

groepen waar de jongens geplaatst worden als ze net binnen zijn. En daar verblijven ze maximaal 3 tot 4 weken. In die

tussenliggende tijd wordt gekeken op welke groep deze jongen het beste geplaatst kan worden.

Verder zijn er nog leefgroepen waar jongens zitten die niet veel prikkels kunnen verdragen. Dan mogen er bijvoorbeeld

maar drie jongens een half uur op de groepsruimte verblijven, daarna worden ze naar hun kamer gebracht. De

groepsleiders halen drie andere jongens van hun kamer en dan mogen zij een half uur op de groepsruimte verblijven. Deze

groepen worden ook bezocht door onze vrijwilligers. Met deze jongens heb je per keer maar heel kort contact.

Hoe ziet zo’n groepsruimte er uit?

Op de leefgroep eten de jongens samen met de groepsleiders en ’s avonds is het een recreatieruimte. Daar staat een

bankstel, tafel, eethoek en er is een klein keukentje aanwezig. De jongens kunnen ’s avonds daar TV kijken of een

gezelschapsspelletje doen. Ook kunnen de jongens spelen met de voetbaltafel en tafeltennissen.

Wat doen de jongens overdag?

De meeste jongens zijn nog leerplichtig en ze gaan overdag naar school. In de Hartelborgt kunnen ze verschillende

opleidingen volgen en ook erkende vakdiploma’s halen.

Het bezoekproject

Iedere tweede woensdag van de maand bezoeken wij met een aantal vrijwilligers uit verschillende kerken in Spijkenisse de

Rijksinrichting voor Jongeren “De Hartelborgt”. Dat is van 19.00 tot 20.30 uur. Met teams van twee vrijwilligers bezoeken wij

een leefgroep. Sommige teams zijn gekoppeld aan een vaste leefgroep. Na afloop kunnen de vrijwilligers bij elkaar komen

in de kantine om de avond te evalueren en we besluiten de avond met gebed. Daarnaast is er nog een bezoekgroep van

Humanitas, die de jongens altijd op de laatste woensdag van de maand bezoekt. Dus de jongens in de Hartelborgt krijgen

twee keer per maand bezoek van vrijwilligers.

Wat is het doel van het bezoekproject?

Het bezoekproject valt onder de geestelijke verzorging van de Hartelborgt. Wij willen proberen een vertrouwensband op te

bouwen met de jongens. Dat is wel moeilijk, want de meeste jongens zijn juist teleurgesteld in relaties. De jongens vinden

het daarom moeilijk om sociale contacten te onderhouden. Veel jongens kennen eigenlijk alleen maar “gebruiksrelaties”,

d.w.z. als jij dit voor mij doet, dan doe ik dat voor jou. Mensen die geïnteresseerd zijn in hen als persoon kennen zij eigenlijk

niet. Dat merk je ook heel duidelijk als je de jongens bezoekt. Ze zijn vaak erg wantrouwend en je moet echt het vertrouwen

van de jongens winnen. De vrijwilligers moeten dan ook initiatief durven tonen in het maken van contact met de jongens.

Dat vraagt van de vrijwilligers veel geduld en inlevingsvermogen om tactvol met de jongens om te gaan.

Daarnaast is het ook zo dat er veel verloop is in de inrichting, d.w.z. dat als wij de volgende maand weer op bezoek komen,

soms de helft van de groep jongens al is overgeplaatst naar een andere leefgroep binnen de Hartelborgt of overgeplaatst is

naar een andere inrichting. Ook zitten daar jongens in voorarrest die op een uitspraak van de rechter zitten te wachten. En

als ze dan worden vrijgesproken, dan verblijven ze ook maar een korte tijd in de Hartelborgt.

Dus de ontmoetingen zijn vaak eenmalig, maar het gebeurt ook dat je een paar jongens 2 of 3 keer weer ziet. Als je de

jongens – met wie je de vorig keer leuk heb zitten praten - de volgende maand weer ontmoet, merk je al dat ze je

herkennen en dat ook het praten met die jongens veel makkelijker gaat.

Hoe ziet een gemiddelde bezoekavond er uit?

Wij komen op de groep. Wij geven eerst alle jongens een hand en zeggen dan alleen onze voornaam. Dan is het meestal

even aftasten hoe de sfeer is op de groep. Sommige jongens zijn wantrouwend en nemen een afwachtende houding aan.

Vaak proberen wij aansluiting te vinden bij een of twee jongens die apart zitten. Die zitten bijvoorbeeld te kaarten, te

schaken, tafeltennissen of bijvoorbeeld met de voetbaltafel te spelen. Wij vragen dan of we er bij mogen zitten of mee

mogen doen. Vaak vinden ze dat geen probleem. Of wij beginnen een praatje met een van de jongens. En dan merk je al

snel of een jongen daarvoor open staat. Lukt het niet, dan probeer je contact te zoeken met een andere jongen. Ook zit er

altijd wel een aantal jongens TV te kijken of te gamen. Met deze jongens is het vaak wat moeilijker om contact te krijgen.

De gesprekken gaan soms over heel alledaagse dingen en soms hebben we de mogelijkheid om met een enkele jongen

een meer persoonlijk gesprek te voeren.

Lukt het vrijwilligers om met de jongens te praten?

Het bezoekproject draait nu een aantal jaren en veel jongens weten nu ook dat wij iedere maand komen. En de meeste

jongens vinden het wel leuk om een praatje te maken met een vrijwilliger. De meeste avonden brengen ze in de

groepsruimte door en alle avonden alleen maar TV kijken of tafeltennissen, dat gaat ook vervelen. Dus ze vinden het wel

een leuke afwisseling. En ze zien dan ook weer eens een ander gezicht en we moeten ook niets van ze. Dus ze kunnen

vrijuit praten en dat is natuurlijk ook belangrijk. Als de jongens in grotere groepen bij elkaar zijn, vindt je moeilijker

aansluiting. Je ziet dan echt het stoere macho groepsgedrag, waarin de jongens ons het gevoel soms geven dat ze het niet

interesseert dat we er zijn. Spreek je ze alleen, dan zie je hoe de jongen echt is en kan hij ook meer zich zelf zijn.

Over wat voor onderwerpen praat je met deze jongens?

Over gewone alledaagse dingen, maar ook over het leven van de jongens in de Hartelborgt. Dus vragen als: Ga je hier ook

naar school? Wat voor opleiding volg je? Krijg je regelmatig bezoek? Hoe zie jij je toekomst? Enzovoort.

Hoe ervaren de jongens de bezoekavonden?

De meeste jongens vinden het fijn dat wij hen iedere maand komen bezoeken. In het begin kwam het regelmatig voor, dat

de jongens vroegen wat wij komen doen. Ze vinden het soms ook raar, dat mensen het leuk vinden om in hun vrije tijd

jongens in de gevangenis te bezoeken en daarvoor ook nog niet betaald te krijgen. In hun ogen is dat onbegrijpelijk.

Sommige jongens bedanken ons ook aan het eind van de bezoekavond voor onze komst en vonden het fijn dat we met hen

wilden praten of een spelletje met ze wilden doen. Ook zijn er jongens die vragen of wij de volgende maand weer komen.

Je merkt ook dat veel jongens moeite hebben met het tonen van hun dankbaarheid. Ze zijn ook niet gewend om hun

emoties te uiten en hebben dat vaak ook niet geleerd. Het hoeft ook niet altijd gezegd te worden. Vaak merk je ook wel aan

hun houding en gezichtsuitdrukking dat jongens het fijn vinden dat we met hen praten.

Praten de vrijwilligers ook met de jongens over het geloof?

Het is geen evangelisatieproject, dus gaan met de jongens hierover geen gesprekken beginnen. Maar als de jongens zelf

hier vragen over stellen, gaan wij dat natuurlijk niet uit de weg. Wij dragen allemaal een naambadge met daarop het logo

van “Vrede voor de Stad” en onze voornaam. Daarover worden vaak door de jongens in de praktijk wel vragen gesteld. Zij

willen dan weten wat “Vrede voor de Stad” is. En dan vertellen wij dat we van de kerken in Spijkenisse zijn. En soms zijn er

jongens die dan meer over het geloofszaken willen weten.

Wordt er ook wel eens een kerkdienst gehouden in de Hartelborgt?

Al jaren wordt er door een andere groep vrijwilligers (Platform voor de Kerken) 1 x per maand een kerkdienst

georganiseerd. Zij werken daarbij nauw samen met de geestelijke verzorging van de Hartelborgt. Er wordt een protestantse

dienst en een katholieke dienst georganiseerd. Veel jongens bezoeken deze kerkdiensten en ervaren vaak de rust en vrede

die van deze diensten uit gaat.

Als de jongens vragen waarom je dit werk doet, wat zeg je dan?

Dan zeggen we dat we ze gewoon als mens blijven zien, ondanks wat ze gedaan hebben. Dat ieder mens behoefte heeft

aan vriendschap, aan iemand die je vertrouwt en om je geeft en dat je ook een luisterend oor wil zijn voor ze.

Hoe kijkt de inrichting tegen het bezoekproject aan?

De directie van de Hartelborgt heel veel waardering voor het vrijwilligerswerk. De contacten met de buitenwereld hebben

een positieve invloed op de jongens. De aanwezigheid van de vrijwilligers is op zichzelf al “helend”.